Benut de laagdrempelige hulpmiddelen van OOMT!
Specialistische machines, steeds complexer en zwaarder wordende (elektrische) fietsen, een soms hoge lichamelijke belasting en schadelijke stoffen in bijvoorbeeld ontvetters of remmenreinigers. En dat allemaal bij werkdruk die om diverse redenen behoorlijk hoog kan zijn. Door al deze factoren is het denkbaar dat medewerkers in een fietsenwinkel of -werkplaats zich ziek melden of zelfs een ongeval krijgen. Genoeg reden dus, om volop in te zetten op een veilige en gezonde werkomgeving, ook omdat dit zorgt voor een prettige werksfeer en gemotiveerde medewerkers. En natuurlijk omdat het belangrijk is aan de wet te voldoen.
Om bedrijven in de tweewielerbranche te stimuleren een veilige werkvloer te creëren, is de Arbowet- en regelgeving opgesteld. Probleem is alleen dat deze wetgeving best uitgebreid en moeilijk te doorgronden is. Gelukkig is er echter ook het Opleidings- en Ontwikkelingsfonds Motorvoertuigenbedrijf en Tweewielerbedrijf, beter bekend als OOMT. Voor OOMT is een veilig werkklimaat bij fietsenzaken topprioriteit. Daarom maakt OOMT het bedrijfsleiders en werknemers in de fietsensector makkelijker een veilig werkklimaat creëren.
Dit doet deze in Houten gevestigde organisatie met behulp van onder meer een laagdrempelig risico-inventarisatie instrument en duidelijke plannen van aanpak, maar ook met concrete voorstellen om daadwerkelijk verbeteringen door te voeren. Daarnaast heeft OOMT met Annemarie Arensen een eigen programmamanager Veilig & Gezond werken. In gesprek met BikesBusiness licht Annemarie toe welke stappen tot optimale veiligheid op de werkvloer leiden en hoe OOMT precies helpt hieraan invulling te geven. Daarmee wordt ook meteen duidelijk waarom je voor veilig en gezond werken bij OOMT moet zijn.
Stap 1: maak de RI&E en ken de mogelijke risico’s
De eerste stap op weg naar de best mogelijke veiligheid op de werkvloer is een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E). Dat is nodig, want hiermee weet je precies wat alle mogelijke risico’s voor jouw bedrijf zijn. “Een RI&E maken kan heel laagdrempelig via OOMT”, vertelt Annemarie hierover. “Wij bieden bedrijven een branche RI&E met daarin een aparte vragenlijst die helemaal is toegespitst op de tweewielerbranche. Door alle vragen te beantwoorden kun je alle mogelijke risico’s inschatten. Dit kun je gewoon online doen.” Als het niet lukt de vragenlijst goed in te vullen, hoef je overigens niet te wanhopen. OOMT organiseert namelijk kosteloze RI&E-workshops. “Bij zo’n workshop kun je samen met
een OOMT-deskundige de RI&E invullen en al je vragen stellen. Leuk is dat er ook branchegenoten aanwezig zijn. Je kunt dan dus volop van elkaar leren”, zo vult Annemarie aan.
Als je al een aantal jaren geen risico-inventarisatie meer hebt gemaakt, is het tijd dit weer eens te doen. Annemarie: “We raden aan eens in de drie tot vijf jaar een RI&E te maken. Behalve als er sprake is van een bijzondere situatie, zoals een verhuizing naar een nieuw bedrijfspand of een forse wijziging in het werkproces. Dan is het raadzaam de inventarisatie een keertje extra te doen.” En als je die RI&E eenmaal gedaan hebt, wat gebeurt er dan? “Dan moet de inventarisatie nog getoetst worden door een gecertificeerde kerndeskundige, bijvoorbeeld via de arbodienst. Maar let op: dat geldt alleen als je bedrijf meer dan 25 werknemers in dienst heeft. Veel kleinere fietsenzaken kunnen deze stap dus overslaan, mits
ze gebruik maken van de branche RI&E”, zo beantwoordt Annemarie deze vaak gestelde vraag.
Stap 2: genereer je eigen plan van aanpak
De branche RI&E sluit naadloos aan op de arbocatalogus. In laatstgenoemde staan alle afspraken en oplossingen die door werkgevers en werknemers uit de mobiliteitsbranche zijn overeengekomen, zodat aan de doelvoorschriften van de overheid wordt voldaan. De arbocatalogus is goedgekeurd door de Nederlandse Arbeidsinspectie. Vervolgens heeft OOMT deze afspraken vertaald in praktische online checks. Doorloop je zo’n check, dan genereer je gelijk een concreet actieplan op maat voor jouw bedrijf. Compleet met duidelijke oplossingen en suggesties, zodat je kunt voldoen aan alle geldende standaards. “Je hoeft dus geen pdf-bestand van tientallen pagina’s meer door te spitten om uit te vinden wat je nog kunt verbeteren. Handig is bovendien dat deze checks zo zijn gemaakt dat een leek ze kan invullen”, verduidelijkt Annemarie de grote voordelen van de nieuwe checks, die in 2023 zijn geïntroduceerd. “Momenteel hebben we voor 3 van de 7 arbo-thema’s zo’n uitgebreide check ontwikkeld, namelijk voor de thema’s lichamelijke belasting, DME en machineveiligheid. Deze zijn alle drie ook van toepassing op de tweewielerbranche. Voor de andere thema’s zijn de checks nog in ontwikkeling. Volgend jaar ronden we dit project af en zijn alle risico’s gevangen via onze checks.”
Stap 3: voer waar nodig verbeteringen door
Een gelikte RI&E en een ijzersterk plan van aanpak is mooi, maar uiteindelijk draait het om wat je er daadwerkelijk mee doet. “In de praktijk zien we nog te vaak dat ondernemers niet (gelijk) aan de slag gaan met de uitkomsten van de risico-inventarisatie of het plan van aanpak, en dat deze nog tijdenlang in de (spreekwoordelijke) la blijft liggen”, zo stipt Annemarie een veelvoorkomend probleem aan. “Bedrijfsleiders maken de RI&E of de checks vaak ’s avonds en ook onze workshops vinden meestal in de avonduren plaats. Vervolgens is er de volgende ochtend al snel de eerste spoedreparatie en komt er weer een klant de winkel binnenwandelen die interesse heeft in een nieuwe fiets. Zo zit je algauw weer in de
waan van de dag. Aan de ene kant begrijpelijk dat het soms zo loopt, maar anderzijds: een veilige werkplek bieden is een heel belangrijk onderdeel van het ondernemerschap en ook van goed werkgeverschap. De noodzakelijke verbeteringen doorvoeren kan echt effect hebben. Het kan voorkomen dat je op een dag de partner van een werknemer moet bellen dat er een ongeluk is gebeurd. Bovendien blijven medewerkers graag werken bij een ondernemer die hart voor hun werkomgeving heeft. Dat is in deze tijd van personeelstekort ook niet onbelangrijk.” Afijn, op basis van de RI&E en de bij stap 2 omschreven checks weet je exact welke maatregelen nodig zijn. Welke dat meestal zijn voor ondernemers in de fietsensector? “Voor ieder arbo-thema bieden we duidelijke handvaten en suggesties. Kijk eens op oomt.nl/arbo/arbo-themas om te zien welke arbo-thema’s er allemaal zijn voor de mobiliteitsbranche.” Volgens Annemarie is bijvoorbeeld het thema lichamelijke belasting essentieel. “Als het gaat om lichamelijke belasting verwijzen we de tweewielerbedrijven naar onder andere ergonomisch gereedschap, een stasteun en diverse tilhulpmiddelen.” Op de website van OOMT worden evenwel nog meer fysieke hulpmiddelen genoemd die het werken in de fietsenwerkplaats comfortabeler en veiliger maken. Denk hierbij aan elektrische fietstakels, verrijdbare karren en verstelbare werkbanken.
Maar het zijn niet alleen dergelijke hulpmiddelen die voor een veiliger werkklimaat zorgen. “Stress en werkdruk vormt eveneens een van de belangrijkste arbo-thema’s”, zegt Annemarie niet voor niets. “Werkstress is namelijk de meest voorkomende reden voor (langdurig) ziekteverzuim in de tweewielerbranche. Voor dit thema zijn we nu dan ook een hele goede check aan het ontwikkelen. Na de zomer verwachten we deze te lanceren. Hopelijk zet dit ondernemers aan het denken: is er in mijn winkel ook sprake van werkstress? We ontwikkelen deze check zodanig dat ook werknemers ‘m kunnen invullen. Idealiter vult de medewerker deze zelfs samen met de bedrijfsleider in. Hiermee worden gesprekken tussen beide partijen hierover gestimuleerd. Want dit thema echt aanpakken en bespreekbaar maken, dat blijft vaak toch lastig.” In het verlengde hiervan geeft Annemarie aan dat OOMT een eigen branchevertrouwenspersoon heeft. “Iedereen die in de fietsenbranche werkt kan deze vertrouwenspersoon altijd benaderen.” Verder staan op de site van OOMT talrijke adviezen die kunnen helpen de werkdruk te verlagen. Zo wordt aangeraden met het team concrete gedragsregels op te stellen. Ook geeft OOMT tips om de werkplaats slim in te richten. Plaats bijvoorbeeld spullen die veel getild moeten worden en/of zwaarder zijn dan 4 kilo altijd op grijphoogte en leg gereedschappen zo dicht mogelijk bij de werkplekken waar het wordt gebruikt. Hulpmiddelen die de lichamelijke belasting verminderen horen ook dicht bij de werkplek te staan. Daar komt nog bij dat OOMT handvaten geeft waarmee je een gesprek over de werkomstandigheden kunt aangaan, zowel voor werkgever als voor werknemer.
Stap 4: spoor je werknemers actief aan
Bij iedere stap naar een zo veilig mogelijke werkomgeving kan het zinvol zijn je personeel erbij te betrekken. Maar zodra de omstandigheden daadwerkelijk zijn geoptimaliseerd en alle benodigde hulpmiddelen aanwezig zijn, is het al helemaal nuttig het gesprek aan te gaan. Want ga maar na: vaak genoeg zijn medewerkers geneigd die gehoorbescherming of die stasteun toch maar niet te gebruiken, terwijl die wél voorhanden zijn. Via een speciale flyer (te downloaden via de website) geeft OOMT tips over hoe je dit bespreekbaar kunt maken. OOMT raadt sowieso aan om werknemers te overtuigen zelf hun eigen verantwoordelijkheid hierin te nemen. Dit kan bijvoorbeeld met een pakkend verhaal over een (bijna-)ongeval. Zo’n verhaal stimuleert dat medewerkers voor zichzelf de beslissing nemen: ik ga me inzetten voor veiliger werken. Vooral jongere werknemers hebben zo’n trigger nodig. Maar er zijn ook andere manieren om de jongste personeelsleden aan te sporen. “Als je met studenten werkt kun je bij OOMT speciale broodtrommels voor hen bestellen”, aldus Annemarie. “Dit is natuurlijk mooi als welkomstcadeau, maar in de OOMT-broodtrommel zit ook een kleine lekkernij en een flyer met informatie over veilig werken én een verwijzing naar een quiz, waarmee de student leuke prijsjes kan winnen. Daarnaast zitten in de broodtrommels flyers voor de leermeesters. Want als je werkt met jongeren van 14 t/m 17 jaar, dan gelden er aanvullende arbo-eisen.”
Stap 5: trainingen en het OOMT Arbo Netwerk
Als je de veiligheid op de werkvloer eenmaal op orde hebt, is het uiteraard zaak dit zo te houden. Belangrijk is wel dat je dit onderwerp levend houdt, zodat iedereen scherp blijft. Annemarie: “Ook hierbij helpt OOMT een handje. OOMT organiseert immers met enige regelmaat online webinars waarin specialisten aan het woord komen. Dit gaat dan over veilig en gezond werken in het algemeen en één van de arbo-thema’s in het bijzonder. Zo was er op 3 juni een online webinar over gevaarlijke stoffen. Verschillende deskundigen en mensen uit de praktijk, waaronder Chris Beer (eigenaar van fietsenwinkel Beer Fietsen in Den Haag), deelden tips en ervaringen over hoe je het best kunt omgaan met gevaarlijke stoffen in de werkplaats. Deze en andere webinars zijn nog steeds helemaal terug te kijken via de website van OOMT. Op maandag 14 oktober is het volgende online webinar, deze keer over stress en werkdruk. Als je hierin interesse hebt, kun je je nu al aanmelden via onze website.” Behalve deze boeiende webinars biedt OOMT diverse gratis trainingen en cursussen. Er zijn bijvoorbeeld online trainingen over lichamelijke belasting en over het zo veilig mogelijk maken van de werkplaats. Verder zijn er eendaagse cursussen tot preventiemanager. “Tenslotte hebben we sinds kort het OOMT Arbo Netwerk. Sluit je je daarbij aan, dan krijg je als eerste het arbonieuws uit de sector. Leuk is ook dat je via dit netwerk uitstekend kunt sparren met vakgenoten”, zo sluit Annemarie af.
Meer weten? Kijk op oomt.nl/arbo en OOMTarbonetwerk.nl
